Trong bài viết này, tôi sẽ giới thiệu cho bạn về các khái niệm, cách chơi và cách tính điểm trong trò chơi bài tứ sắc, một trong những trò chơi bài dân gian Việt Nam. Hãy cùng Marfonline đi tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Tứ Sắc là gì?
Tứ sắc là một trò chơi bài truyền thống của người Việt Nam, được chơi bằng một bộ bài Tây gồm 52 lá. Tứ sắc có nguồn gốc từ trò chơi bài Pháp có tên là Belote, được du nhập vào Việt Nam vào thế kỷ 19. Tứ sắc được coi là một trò chơi bài có tính chiến thuật cao, đòi hỏi sự tư duy, tính toán và khả năng đánh lừa đối thủ.
Là một loại bài lá được nhiều người ở miền Trung và miền Nam Việt Nam yêu thích. Nó có nguồn gốc từ bộ bài tam cúc. Tứ Sắc chơi được với 4 người, nhưng nếu có 2 hay 3 người cũng không sao.
Các quân bài tứ sắc
Một bộ bài Tứ sắc đơn giản
Lá bài Tứ Sắc làm từ bìa, hình vuông dài. Bộ bài gồm 7 đạo quân (Tướng, Sĩ, Tượng, Xe, Pháo, Mã và Tốt) mỗi đạo quân có 16 lá chia ra 4 màu xanh, vàng, trắng, đỏ nên gọi là “tứ sắc”. Nhưng trên mặt quan bài chỉ có chữ không có hình như bài Tam cúc hay bài Tổ tôm, và cũng nhỏ hơn. Mặt ngoài lá bài chỉ có một màu và các đạo quân khác màu nhưng giá trị như nhau cho mỗi loại quân cùng tên. Mỗi màu có 28 lá và cả bộ bài có 112 lá.
Cách dành chiến thắng
Mục đích của trò chơi Tứ sắc là làm cho bài trên tay hết rác, cách làm này gọi là tới, bằng cách ghép các nhóm bài chẵn và lẻ. Người nào tới trước thì người đó thắng và không phân biệt nhì, ba, bét.
Các khái niệm trong Tứ Sắc
Chẵn
Khái niệm chẵn cho các quân, nhóm quân thỏa mãn điều kiện sau: Từ 2 đến 4 lá bài giống nhau và cùng màu. Riêng quân Tốt (Chốt) có thể từ 3 đến 4 lá bài khác màu. Tướng có từ 1 đến 4 lá bài. Bốn lá bài giống nhau mà cùng màu được gọi là quan hay quằn (đọc theo giọng miền Nam là guằn). Ba lá bài giống nhau mà cùng màu được gọi là khạp
Lẻ
Khái niệm lẻ cho các quân, nhóm quân thỏa mãn điều kiện sau:
Bộ ba Tướng – Sĩ – Tượng, Xe – Pháo – Mã cùng màu. Rác Những lá bài không ghép được vào chẵn hay lẻ thì được gọi là rác hay cu ki. Phải ghép cho hết rác mới được tới không thì thền nếu cây bài lẻ
Tham khảo:
Bài tiến lên là gì? Bật mí những điều thú vị của game bài quốc dân này
Cách chơi Tứ Sắc
Cách chia bài
Một người sẽ phát bài cho những người chơi cùng cứ 5 lá một lượt cho đến khi đủ 20 lá một người. Người nào muốn lấy cái sẽ được phát thêm 1 quân nữa và được ra bài đầu tiên. Phần bài còn lại được úp xuống, để ở giữa (gọi là nọc hay tỳ) để cho mọi người có thể lấy được thêm về sau. Mọi người sẽ xếp bài theo các bộ chẵn và lẻ, rác để chuẩn bị làm tròn bài.
Cách ăn vào bài
Ăn vào bài chẵn
Người nào cầm cái sẽ đánh trước một lá rác vào cửa bên phải của mình. Người ngồi bên phải nhà cái nếu trên tay đã có một lá rác giống lá đánh ra đó thì sẽ lấy vào làm một đôi (chẵn). Sau khi ăn quân này thì người đó phải có trách nhiệm đánh sang bên phải mình một lá rác khác để bài trên tay mình luôn có số lượng là 20 lá.
Nếu hai người còn lại có một đôi giống quân bài nhà cái đánh ra thì một trong hai nhà đó có quyền lấy lá bài đó về và phải đánh trả lại lá bài rác vào cửa đó. Cách ăn lá bài và trả lại lá bài hơi giống trong chơi bài tá lả. Tuy nhiên, trong hai người còn lại đó, người nào có số lượng lá bài chẵn nhiều hơn thì được ưu tiên vào chẵn (ăn quân) hơn.
Ăn vào bài lẻ
Nếu nhà cái đánh ra một quân Pháo xanh, mà nhà bên tay phải đã có quân Xe xanh và Mã xanh thì sẽ được lấy bài vào lẻ. Nếu người này không có bài để lấy vào lẻ thì hai người còn lại cũng không được lấy mặc dù trên tay có cặp quân chờ lẻ sẵn.
- Nguyên tắc ăn lẻ là: phải ăn đúng vị trí cửa đánh.
Nếu người bên tay phải có thể ăn Pháo xanh vào lẻ, nhưng hai nhà còn lại thì có thể ăn quân đó vào chẵn thì hai người này được ưu tiên ăn quân rác vừa được nhà cái đánh.
- Luật chơi của Tứ Sắc là: ưu tiên chẵn trước, lẻ sau.
Nếu cả ba người còn lại không thể lấy con rác do nhà cái đánh thì theo thứ tự, người ngồi bên tay phải nhà cái sẽ được lấy (còn gọi là kéo hay lật) một lá bài ở tập bài giữa chiếu (nọc) và lại tuân theo những quy định trên để mọi người ăn vào bài chẵn, lẻ cho đến khi xuất hiện “tới”.
Khi một người đã không còn rác trên tay và đang chờ “tới” thì sẽ có một trong hai trường hợp sau xảy ra:
Bài chẵn (hay còn gọi là xên)
Nếu một người đã không còn rác thì chỉ cần đợi đến lượt của mình hoặc người nào đó lấy bài từ nọc ra được lá Tướng thì sẽ được tới và chiến thắng. Hoặc khi trên tay đã có hai lá bài của bộ bài chẵn mà bài do người khác vừa ném ra có thể lấy để kết hợp cùng làm bộ chẵn thì cũng sẽ được tới. Nếu bài ăn vào chẵn đó tạo thành đủ 4 quân thì được tới ở giá trị tới Quan.
Bài đang chờ vào chẵn hoặc lẻ để hết rác
Khi một người đã có đủ các bộ chẵn hoặc lẻ mà chỉ thiếu 1 lá bài phù hợp nữa là hết rác thì trường hợp này gọi là chờ vào chẵn hoặc lẻ để được tới.
Trong quá trình chơi, các lá bài được lấy vào chẵn hoặc lẻ thì được để dưới chiếu bài trước mặt, để mọi người cùng nhìn thấy chứ không được giữ lên trên tay. Nếu ngay từ lúc phát bài, trên tay đã có 4 lá bài giống nhau (có Quan) thì cũng phải hạ Quan này xuống chiếu để mọi người cùng biết.
Bài bụng
Đây là trường hợp trên tay có Xe-Xe-Pháo-Mã hoặc Xe-Pháo-Pháo-Mã hoặc Xe-Pháo-Mã-Mã. Trường hợp này được coi là không may vì người chơi không được dùng hai con giống nhau ra ăn.
Ví dụ như đang có Xe-Xe-Pháo-Mã, cho dù người khác có ném Xe ra cũng không được ăn. Trong trường hợp người ném Xe ra ở ngay bên tay phải mình, lúc đó, cách ăn đúng đắn là dùng Pháo-Mã ăn (trở thành Xe-Pháo-Mã), còn hai con Xe còn lại trên tay mình trở thành bài liền.
Nếu người chơi dùng đôi Xe để ăn con Xe cùng màu, thì hai con Pháo và Mã còn lại sẽ thành rác, nếu người chơi ném một trong hai con này ra mà người khác có quân Mã hoặc Pháo thì người ném con Xe sẽ phải bồi bài.
Nếu người chơi phía dưới không ném con Xe hoặc người cầm Xe-Xe-Pháo-Mã không rút được con Xe, thì để hết rác trên bài buộc người chơi phải ném một con Xe ra và giữ lại bộ lẻ Xe-Pháo-Mã, hành động này gọi là “tề bài”.
Trường hợp này áp dụng cho cả người chơi có đôi Tốt cùng màu và hai con Tốt khác màu, Tướng-Sĩ-Sĩ-Tượng cùng màu và cả Tướng-Sĩ-Tượng-Tượng cùng màu.
Cách tính điểm
- Người tới phải mở bài ra để tính lệnh (điểm). Cách tính như sau
- Đôi: Không được lệnh nào
- Tướng: 1 lệnh
- 3 con đã khui (Xe-Pháo-Mã, Tướng-Sĩ Tượng, ba con cùng màu hoặc ba con chốt khác màu): 1 lệnh
- 4 con đã khui: 6 lệnh
- Khạp (còn trên tay): 3 lệnh
- Quằn (còn trên tay): 8 lệnh
- 4 con chốt khác màu: 2 lệnh
- Ngoài ra, người tới còn được cộng thêm 3 lệnh nữa
- Số lệnh cuối cùng bắt buộc phải lẻ (15 hoặc 21 lệnh), nếu không tức là đã chơi sai luật và người tới có thể bị phạt.
- Nếu tới quan (có sanh hay có khui đã mở), số lệnh sẽ được gấp đôi
Chến
Làm cái gọi là giữ chến. Khi bắt đầu cuộc chơi, gọi là đậu chến, mọi người bỏ ra một số tiền bằng nhau và chơi cho đến khi có một người hết tiền (đứt chến). 1 ván chơi như vậy cũng gọi là 1 chến.
Các khái niệm khác
Đứt đầu: nếu không đủ ba con Xe-Pháo-Mã hoặc Tướng-Sĩ-Tượng thì gọi là đứt đầu.
- Ví dụ như đứt đầu tướng tức là chỉ có sĩ-tượng cùng màu và thiếu tướng
Nhập xác: nếu đang đứt đầu tướng mà rút được con tướng, thì gọi là nhập xác. Trường hợp này được coi là may mắn
Các câu thành ngữ từ Tứ Sắc
- Chốt độc đi tiên, để lâu chung tiền: nếu chỉ có một con tốt/chốt rác thì nên ném ra ngay khi có cơ hội, nếu không để đến cuối ván mới ném thì làm mồi cho người khác tới (người ta thường đợi tốt/chốt để tới vì nhiều cơ hội hơn – tốt/chốt có thể ghép vào các con chốt khác màu)
- Chẵn tay, may cái, xách dái về không: trong lúc cái phát bài, nếu phát chẵn (rút lên vừa đủ năm con để phát) thì cái sẽ được tới ván này, nhưng đến cuối cùng cũng sẽ thua hết
- Đứt chến: hết tiền
- 1 quằn 3 khạp: 1 vợ lớn 3 vợ nhỏ, tức là người lăng nhăng.
Vậy là Marfonline.com đã chia sẻ cho các bạn về các luật chơi, cách tính điểm, các trường hợp đặc biệt và các câu thành ngữ từ trò chơi Tứ Sắc. Đây là một trò chơi dân gian truyền thống, mang đậm nét văn hóa Việt Nam. Chơi Tứ Sắc không chỉ giúp chúng ta giải trí, rèn luyện trí nhớ, tư duy logic mà còn giúp chúng ta gắn kết với bạn bè, gia đình. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có thêm kiến thức và kỹ năng để tham gia vào những ván chơi Tứ Sắc hấp dẫn và thú vị.
