Bạn có biết tam cúc là gì không? Đây là một trò chơi bài lá cổ xưa của người miền Bắc, có nguồn gốc từ Trung Quốc. Hãy cùng Marfonline tìm hiểu về luật và cách chơi tam cúc trong bài viết này.
Giới thiệu lịch sử bài Tam Cuc
Tam cúc (三菊) là tên một trò chơi bài lá dân gian phổ biến ở miền Bắc Việt Nam. Tam cúc là thú chơi của tầng lớp bình dân và được nhiều tầng lớp chơi vì luật chơi khá đơn giản. Tam cúc không chỉ được chơi khi giải trí, rỗi rãi mà trong các ngày lễ, Tết, nó cũng là trò chơi không thể thiếu. Người dân đồng bằng Bắc Bộ thường có tập quán chơi tam cúc trong lúc đợi nồi bánh chưng chín. Tuy nhiên, đối tượng chủ yếu chơi tam cúc vẫn là phụ nữ vì tam cúc có số bài ít, còn nam giới thì chơi tổ tôm nhiều hơn.
Tam cúc được cho là bắt nguồn từ trò chơi Khanhoo của Trung Quốc. Trò chơi này sử dụng một bộ bài gồm 32 lá, có hình vẽ và chữ Hán trên mỗi lá. Bộ bài này giống như các quân cờ tướng, với hai loại quân là quân đỏ và quân đen. Mỗi loại gồm các quân tướng, sĩ, tượng, xe, pháo, mã và tốt. Mỗi quân có giá trị khác nhau tùy theo số và hàng. Có năm người chơi, mỗi người phải rút và đánh bài để tạo ra các phép ghép bài như đôi, ba hoặc tứ quý. Người có số điểm cao nhất sẽ thắng ván.
Luật cơ bản cần nắm của bộ bài tam cúc
Để chơi tam cúc, bạn cần có một bộ bài tam cúc và năm người chơi. Bạn cũng cần có một số tiền để đặt cược. Luật cơ bản của tam cúc như sau:
- Bước 1: Chọn người chia bài. Người chia bài sẽ xáo trộn các quân bài rồi chia cho mỗi người chơi 6 quân. Người chia bài sẽ giữ lại 2 quân cuối cùng và đặt lên giữa bàn.
- Bước 2: Chọn người đặt cược đầu tiên. Người đặt cược đầu tiên sẽ là người ngồi bên phải của người chia bài. Người này sẽ xem quân bài của mình và quyết định số tiền muốn đặt cược. Người này sẽ nói to số tiền và đặt ra giữa bàn. Các người chơi khác có thể theo hoặc không theo. Nếu không theo, người chơi đó sẽ bỏ bài và không được chơi ván này. Nếu theo, người chơi đó sẽ đặt số tiền bằng với người đặt cược đầu tiên. Nếu tất cả các người chơi khác không theo, người đặt cược đầu tiên sẽ thắng ván này và nhận được số tiền đã đặt cược.
- Bước 3: Chọn người rút bài đầu tiên. Người rút bài đầu tiên sẽ là người ngồi bên phải của người đặt cược đầu tiên. Người này sẽ rút một quân bài từ 2 quân bài giữa bàn và xem xét quân bài đó. Nếu quân bài đó có thể ghép với các quân bài trong tay, người chơi sẽ ghép và để ra trước mặt. Nếu không, người chơi sẽ đánh quân bài đó xuống giữa bàn. Sau đó, lượt chơi sẽ chuyển sang người ngồi bên phải của người rút bài đầu tiên.
- Bước 4: Tiếp tục rút và đánh bài. Các người chơi sẽ lần lượt rút và đánh bài theo chiều kim đồng hồ. Khi rút bài, người chơi có thể rút từ 2 quân bài giữa bàn hoặc từ quân bài mà người chơi trước đó đã đánh xuống. Khi đánh bài, người chơi có thể ghép các quân bài trong tay và để ra trước mặt hoặc đánh một quân bài không cần thiết xuống giữa bàn. Mục tiêu của các người chơi là tạo ra các phép ghép bài như đôi, ba hoặc tứ quý.
- Bước 5: Kết thúc ván chơi. Ván chơi sẽ kết thúc khi một trong hai điều kiện sau xảy ra: Một người chơi đã tạo ra được các phép ghép bài hợp lệ và nói “Tam cúc”. Người này sẽ thắng ván này và nhận được số tiền đã đặt cược từ các người chơi khác. Nếu có nhiều hơn một người nói “Tam cúc” cùng lúc, người có số điểm cao nhất sẽ thắng. Số điểm được tính theo giá trị của các phép ghép và lá dư trong tay. Hết 2 quân bài giữa bàn mà không ai nói “Tam cúc”. Khi đó, người có số điểm cao nhất trong tay sẽ thắng ván này và nhận được số tiền đã đặt cược từ các người chơi khác.
Về cách xếp lá trong chơi bài tam cúc
Để xếp lá trong tam cúc, bạn cần biết được giá trị của các quân bài và các phép ghép bài. Bạn nên xếp lá theo thứ tự từ cao xuống thấp, từ trái sang phải, để dễ nhớ và dễ ghép. Bạn nên ưu tiên ghép các phép ba hoặc tứ quý vì chúng có giá trị cao hơn các phép đôi. Bạn cũng nên giữ lại các quân bài yêu và cửu vì chúng có giá trị cao và dễ ghép. Bạn nên đánh bỏ các quân bài thấp và không cần thiết để giảm số lượng bài trong tay.
Ví dụ: Nếu bạn có 6 quân bài sau: tướng ông, sĩ điều, tượng đỏ, xe đỏ, pháo đen và mã đen. Bạn có thể xếp lá như sau: tướng ông – sĩ điều – tượng đỏ – xe đỏ – pháo đen – mã đen. Bạn có thể ghép được một phép ba là tướng ông – sĩ điều – tượng đỏ. Bạn có thể đánh bỏ quân pháo đen hoặc mã đen để rút thêm quân bài khác.
Đối với cách chia trong tam cúc
Để chia bài trong tam cúc, bạn cần có một người chia bài và một người bắt cái. Người chia bài sẽ xáo trộn các quân bài rồi chia cho mỗi người chơi 6 quân. Người chia bài sẽ giữ lại 2 quân cuối cùng và đặt lên giữa bàn.
Người bắt cái sẽ là người quyết định số tiền muốn đặt cược đầu tiên. Người này sẽ gọi ra tên một quân bài từ tướng đến tốt. Người chia bài sẽ lật từng quân bài từ trên xuống dưới cho đến khi gặp quân bài được gọi ra. Người gọi ra quân bài đó sẽ là người bắt cái và được chọn số tiền muốn đặt cược.
Ví dụ: Nếu người bắt cái gọi ra quân xe, người chia bài sẽ lật từng quân bài từ trên xuống dưới như sau: tốt đỏ, mã đen, xe đỏ, tốt đen, pháo đen, xe đen. Người gọi ra quân xe sẽ là người bắt cái và được chọn số tiền muốn đặt cược.
Hướng dẫn chi tiết cách chơi tam cúc cho lính mới
Để chơi tam cúc cho lính mới, bạn cần nắm được luật và cách chơi cơ bản của trò chơi này. Bạn cũng cần biết được giá trị của các quân bài và các phép ghép bài. Bạn nên chơi với những người có kinh nghiệm hơn để học hỏi và rèn luyện kỹ năng.
Bạn có thể tham khảo các bước sau để chơi tam cúc cho lính mới:
- Bước 1: Chọn người chia bài và người bắt cái. Người chia bài sẽ xáo trộn các quân bài rồi chia cho mỗi người chơi 6 quân. Người chia bài sẽ giữ lại 2 quân cuối cùng và đặt lên giữa bàn. Người bắt cái sẽ gọi ra tên một quân bài từ tướng đến tốt. Người chia bài sẽ lật từng quân bài từ trên xuống dưới cho đến khi gặp quân bài được gọi ra. Người gọi ra quân bài đó sẽ là người bắt cái và được chọn số tiền muốn đặt cược.
- Bước 2: Đặt cược và theo cược. Người bắt cái sẽ xem quân bài của mình và quyết định số tiền muốn đặt cược. Người này sẽ nói to số tiền và đặt ra giữa bàn. Các người chơi khác có thể theo hoặc không theo. Nếu không theo, người chơi đó sẽ bỏ bài và không được chơi ván này. Nếu theo, người chơi đó sẽ đặt số tiền bằng với người đặt cược đầu tiên. Nếu tất cả các người chơi khác không theo, người đặt cược đầu tiên sẽ thắng ván này và nhận được số tiền đã đặt cược.
- Bước 3: Rút và đánh bài. Người rút bài đầu tiên sẽ là người ngồi bên phải của người đặt cược đầu tiên. Người này sẽ rút một quân bài từ 2 quân bài giữa bàn và xem xét quân bài đó. Nếu quân bài đó có thể ghép với các quân bài trong tay, người chơi sẽ ghép và để ra trước mặt. Nếu không, người chơi sẽ đánh quân bài đó xuống giữa bàn. Sau đó, lượt chơi sẽ chuyển sang người ngồi bên phải của người rút bài đầu tiên. Các người chơi sẽ lần lượt rút và đánh bài theo chiều kim đồng hồ. Khi rút bài, người chơi có thể rút từ 2 quân bài giữa bàn hoặc từ quân bài mà người chơi trước đó đã đánh xuống. Khi đánh bài, người chơi có thể ghép các quân bài trong tay và để ra trước mặt hoặc đánh một quân bài không cần thiết xuống giữa bàn. Mục tiêu của các người chơi là tạo ra các phép ghép bài như đôi, ba hoặc tứ quý.
- Bước 4: Kết thúc ván chơi. Ván chơi sẽ kết thúc khi một trong hai điều kiện sau xảy ra: Một người chơi đã tạo ra được các phép ghép bài hợp lệ và nói “Tam cúc”. Người này sẽ thắng ván này và nhận được số tiền đã đặt cược từ các người chơi khác. Nếu có nhiều hơn một người nói “Tam cúc” cùng lúc, người có số điểm cao nhất sẽ thắng. Số điểm được tính theo giá trị của các phép ghép và lá dư trong tay. Hết 2 quân bài giữa bàn mà không ai nói “Tam cúc”. Khi đó, người có số điểm cao nhất trong tay sẽ thắng ván này và nhận được số tiền đã đặt cược từ các người chơi khác.
Tham khảo:
Tính điểm cho việc chơi bài tam cúc
Để tính điểm cho việc chơi bài tam cúc, bạn cần biết được giá trị của các quân bài và các phép ghép bài. Bạn có thể tham khảo bảng sau:
| Quân bài | Giá trị |
|---|---|
| Tướng ông | 10 điểm |
| Tướng bà | 9 điểm |
| Sĩ điều | 8 điểm |
| Sĩ thâm | 7 điểm |
| Tượng đỏ | 6 điểm |
| Tượng đen | 5 điểm |
| Xe đỏ | 4 điểm |
| Xe đen | 3 điểm |
| Pháo đỏ | 2 điểm |
| Pháo đen | 1 điểm |
| Mã đỏ | 0.5 điểm |
| Mã đen | 0.25 điểm |
| Tốt đỏ | 0.1 điểm |
| Tốt đen | 0.05 điểm |
| Phép ghép bài | Giá trị |
|---|---|
| Ngũ tử (5 tốt cùng màu) | 10 điểm |
| Tứ tử (4 tốt cùng màu) | 5 điểm |
| Ba (tướng – sĩ – tượng hoặc xe – pháo – mã cùng màu) | 3 điểm |
| Đôi (2 quân bài cùng màu, cùng tên) | Giá trị của quân bài |
Để tính điểm cho mỗi người chơi, bạn cần cộng giá trị của các phép ghép bài và lá dư trong tay. Người có số điểm cao nhất sẽ thắng ván. Nếu có nhiều hơn một người có số điểm cao nhất, người có quân bài lớn nhất trong tay sẽ thắng.
Ví dụ: Nếu bạn có các quân bài sau: tướng ông, sĩ điều, tượng đỏ, xe đỏ, pháo đen và mã đen. Bạn có thể ghép được một phép ba là tướng ông – sĩ điều – tượng đỏ. Bạn có số điểm là: 3 + 10 + 8 + 6 + 4 + 1 + 0.25 = 32.25 điểm.
Một vài trường hợp đặc biệt khác trong tam cúc
Trong tam cúc, có một vài trường hợp đặc biệt khác mà bạn cần lưu ý:
- Nếu người chơi nào có được sáu quân bài yêu (tướng ông, tướng bà, hai sĩ điều, hai sĩ thâm), người đó sẽ thắng ván ngay lập tức và nhận được số tiền đã đặt cược từ các người chơi khác gấp ba lần.
- Nếu người chơi nào có được sáu quân bài cửu (hai văn cửu, hai sách cửu, hai vạn cửu), người đó sẽ thắng ván ngay lập tức và nhận được số tiền đã đặt cược từ các người chơi khác gấp hai lần.
- Nếu người chơi nào có được sáu quân bài tốt (ba tốt đỏ, ba tốt đen), người đó sẽ thua ván ngay lập tức và phải trả cho các người chơi khác số tiền đã đặt cược gấp hai lần.
- Nếu người chơi nào có được sáu quân bài mã (ba mã đỏ, ba mã đen), người đó sẽ thua ván ngay lập tức và phải trả cho các người chơi khác số tiền đã đặt cược gấp một lần.
Kết luận
Đây là hướng dẫn luật và cách chơi tam cúc chi tiết và dễ hiểu. Bạn đã biết được tam cúc là gì, cách chơi, quân bài và tính điểm của trò chơi này. Hãy cùng bạn bè tìm mua một bộ bài tam cúc và thử sức với trò chơi bài lá dân gian này nhé!
